آموزش طراحی وب و برق - سيم پيچي موتورهاي دو دور سه فاز (دالاندر)

در صنعت برق جهت تغيير سرعت، روشهاي مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرد. در زير به چند روش از آنها اشاره مي شود :

1- تغيير سرعت به روش تغيير ولتاژ

2- تغيير سرعت به روش تغيير فركانس

3- تغيير سرعت به روش تغيير مقاومت رتور

4- تغيير سرعت به روش تغيير قطب با سيم پيچ هاي جداگانه

5- تغيير سرعت به روش تغيير قطب با يك سيم پيچ ( موتور دو سرعته كه به دالاندر مشهور است)

بين f و دور سنكرون n_s و تعداد جفت قطبهاي ماشين P رابطه زير برقرار است :

دور موتورهاي آسنكرون ثابت است مگر اينكه f يا P را تغيير دهيم :

يكي از ساده ترين روشهاي تغيير سرعت موتورهاي الكتريكي، تغيير قطب سيم بندي آن است كه به دو روش كلي و متداول انجام مي گيرد:

الف) استفاده از چند سيم پيچ جداگانه در يك استاتور.

ب) استفاده از يك سيم پيچ دالاندر براي ايجاد دو سرعت.

در روش اول از چند سيم پيچ با قطبهاي مختلف در محيط استاتور استفاده مي شود. اين روش در مواقعي مورد استفاده قرار مي گيرد كه ضمن احتياج داشتن به قدرت ها و سرعت هاي مختلف براي موتور، نسبت مشخصي بين سرعتها وجود نداشته باشد.

ولي روش دوم كه ما در اين فصل به اين موضوع مي پردازيم روش دالاندر مي باشد در اين روش از يك سيم پيچ براي دو سرعت با نسبت 3/1 استفاده مي شود؛ مانند موتورهاي 2 و 4 قطبي، يا موتورهاي 4 و 8 قطبي كه در فركانس 50 هرتز به ترتيب داراي سرعتهاي سنكرون 3000 و 1500 دور در دقيقه، 1500 و 750 دور در دقيقه است. در تخته كلم موتورهاي چند سرعته طبق استاندارد از حروف اصلي ( U , V , W  ) در استاندارد قديم و ( U₁ , V₁ , W₁ ) در استاندارد جديد و ( x , y , z  ) در استاندارد قديم و( U₂ , V₂ , W₂ ) در استاندارد جديد با انديس a و b  براي ابتدا و انتهاي كلافهاي سيم پيچي داخل موتور مانند شكل زير استفاده مي شود. بدين ترتيب كه سرعت اول را با انديس  a و سرعت دوم را با انديس b مشخص مي كنند ( انديس a براي كمترين سرعت و انديس b براي بيشترين سرعت مي باشد ).

سيم پيچ هاي موتور دالاندر در حالت سرعت بيشتر و فرمول كار آن :

اگر سه فاز ورودي را به كمرهاي ( U_b , V_b , W_b )  موتور دالاندر اتصال دهيم و رئوس (  U_a , V_a , W_a  )  را اتصال كوتاه كنيم در نتيجه سيم پيچ ها به صورت دوبه دو با هم موازي شده و به هر سيم پيچ 220 ولت مي رسد و مسيرهاي موازي قطب كمتري را توليد كرده و سرعت موتور بيشتر است و اين اتصال به ستاره دوبل نيز معروف است و  فرمول كار آن برابر است با :

فرمول كار در سرعت بيشتر :

در سربندي بايد گروه كلافها را شماره گذاري كنيم و آنها را به صورت زوج و فرد سربندي كنيم. مثلاً فرض كنيم استاتوري 6 گروه كلاف داشته باشد در اين صورت اتصال كلافها به صورت زير خواهد بود :

سر ورودي كلاف اول را با 1 و سر خروجي آن را با ^,1 نمايش مي دهيم و بقيه كلافها نيز به همين ترتيب و همچنين تعداد گروه كلافها را به صورت زير شماره گذاري مي كنيم كه با اين كار معلوم مي شود كه كدام گروه كلافها مربوط به كدام فاز است مثلاً دراينجا گروه كلافهاي 1 و 4 مربوط به فاز R هستند.

در شكل بالا اگر Z به U_a يا U و x به V_a يا V و y به W_a يا W وصل شود و سه فاز R را به S , U_a را به  و T را به W_a وصل كنيم و سه سر ( U_b , V_b , W_b  ) آزاد باشند اتصال كلافها به صورت مثلث خواهد بود( اتصال سري براي قطب بيشتر و دور كمتر) و جهت جريانها به صورت زير خواهد بود :

حال اگر ( U_a , V_a , W_a  )  را به هم اتصال دهيم و سه فاز را به ( U_b , V_b , W_b  ) متصا كنيم، اتصال كلافها به صورت ستاره دوبل خواهد بود ( اتصال موازي براي قطب كمتر و دور بيشتر) و جهت جريان تغيير كرده و به صورت زير مي باشد :

 كاهش تلفات راه اندازي، پايين بودن درجه حرارت كار و در نتيجه افزايش راندمان از مزاياي موتورهاي با سيم بندي دالاندر مي باشند.